اولین وامگیرنده از اولین بانک ایران را بشناسید | چه کسی نخستین اسکناس را در تهران رواج داد؟
تاریخ انتشار: ۱۲ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۱۴۵۸۰۵
همشهری آنلاین - بهاره خسروی : سودای راهاندازی راهآهن به سر دو سیاستمدار ایرانی زد و همین ماجرا بانی باز شدن پای بانک و نظام بانکداری در کشور و ابتد در پایتخت شد. برای اطلاع از بقیه ماجرای راهاندازی نخستین بانکها، خواندن این گزارش خالی از لطف نیست.
از راه آهن تا بانکدر دوره سلطنت ناصرالدین شاه بود که محمود خان ناصرالملک، وزیر مختار ایران در لندن و حسنعلیخان امیر نظام گروسی، وزیر مختار ایران در پاریس، به سرشان زد تا تکانی به ایران سنتی بدهند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
هرچند فرانسویها ایده راهاندازی بانک را به دولت ایران دادند اما راهاندازی نخستین بانک کار انگلیسیها بود. سال ۱۲۶۷ شمسی، بانک جدید کمپانی شرقی به وسیله انگلیسیها در هندوستان تأسیس شده بود، بهرغم مخالفتهای ناصرالدین شاه، یک شرکت بازرگانی شعبهای را هم در تهران راهاندازی کرد. «علی خان امینالدوله» نماینده ناصرالدین شاه در وزارت رسائل و همچنین همرکاب او در سفرهای خارجی با اشاره به مخالفت شاه قاجاری برای تأسیس بانک در ایران مینویسد: «ناصرالدین شاه احداث بانک را در ایران به مثابه سم قاتل میشمرد. بهخصوص در این چند سال راحتطلبی و اشتغال به عیش و بازیچه کودکانه از کارهای فرنگی به کلی گریزان بود. اتفاقاً «طامسن» انگلیسی، وکیل بانک شرقی لندن، به تهران آمد و خواست شعبهای از بانک مزبور در تهران و بعضی بلاد ایران برقرار نماید، از جانب شاه امتناع بلیغ میشد و لیکن مفید نیفتاد و سفیر انگلیس به مدلول معاهده بینالدولتین حمایت کرد که صنعت و عمل صرافی در عداد امور تجارت است و نمیتوان مانع شد، برقراری این دستگاه، وحشت شاه را از اسم و رسم بانک تخفیف داد. این بانک در ساختمان عظیمی واقع در ضلع شرقی میدان توپخانه احداث شد.»
مرکز کمپانی هند شرقی، در لندن و هندوستان بود، درست در سالی که واگذاری امتیاز رویتر توسط ناصرالدین شاه به این کمپانی سپرده شد یکی از مفاد قرارداداش هم تأسیس بانک شاهی بود. این بانک، بعدها به بانک بازرگانی مشهور شد. با لغو امتیاز صاحب آن در سال ۱۳۰۹ در سال ۱۳۳۱ تعطیل شد و در پایان در بانک تجارت فعلی ادغام شد. در حال حاضر هم مکان قدیمیترین بانک تهران موزه بانک تجارت در همین میدان توپخانه است.
بانک به شاه وام دادبعد از راهاندازی بانک با وجود مخالفتهای فراوان، نوبت به نحوه خدمترسانی این بانک به مردم و شخص اعلیحضرت همایونی میرسد. در این بانک برای وجوه سپرده بدون قید مدت و با حساب جاری صدی دو و نیم سود برقرار بود. برای سپردههای ثابت شش ماهه، صدی چهار، برای سپردههای ثابت یکساله، صدی شش پرداخت میکرد و در موارد وام نیز نرخ بهره تا دوازدهدرصد تخفیف داشت و حتی بر اساس بعضی روایتها، با بهره شش تا هشت درصدی هم خود ناصرالدین شاه پول قرض گرفته بود. بخش جالب ماجرای خدمات این بانک در اختیار قرار دادن اسکناس یا پول کاغذی برای مبالغ پنج قران به بالا، بانی آشنایی مردم با پول کاغذی شد. این بانک اقدام به نشر اسکناسهای ۲۰۰ تا ۵۰۰ تومانی کرد. اسکناسهایی که فقط در تهران و تبریز مورد تأیید برای معامله بود. هر کسی هم که حامل اوراق اسکناس بود وجه نقد دریافت میکرد و این موضوع حسابی مورد استقبال اهالی پایتخت قرار گرفت.
جدال رقبای دیرینهاما وقتی پای انگلیس برای کاری به میان میآید، حتماً باید رقیب دیرینهشان روسها خودی نشان دهند تا از قافله عقب نمانند. به همین دلیل یک سال بعد از امضای مجوز راهاندازی بانک شاهی، روسها هم سودای راهاندازی بانک در ایران به سرشان زد. اما برای اینکه این رقابت زیاد علنی نشود، از یکی از افراد خود که مدتها در خدمت دولت ایران بود، کمک گرفتند. این شخص کسی نبود جز ژنرال «ژاک پولیاکف» که چیزی در حدود ۲۵ سال در سمت جنرال قونسولی ایران در تاگانروک و پطرزبورگ کار میکرد. او شریکی به نام رافلوویچ نیز داشت که هر دو از وزارت خارجه روسیه دستور میگرفتند. زمانی که ناصرالدین شاه از سومین سفر اروپاییاش به تهران بازگشت، این شرکا را به دربار دعوت کرد. پیشنهاد شرکای روس راهاندازی یک مؤسسه استقراضی بود که مورد تأیید شاه هم قرار گرفت. اما چون بانک شاهنشاهی انگلیسیها زودتر دست به کار شده بود و تمام امور اساسی بانکداری را در امتیازنامه خود گنجانده بود، قرار بر این شد که پولیاکف عهدهدار کارهایی باشد که در انحصار بانک شاهنشاهی نیست. همچنین برای سرپوش گذاشت بر رقابتش نام بانک را هم «انجمن استقراضی ایران» گذاشتند. این بانک در سال ۱۲۹۹ به دولت ایران واگذار شد.
بانک سپه از گرد راه رسیدبعد از پایان کار دولت قاجارها و گذر از دوران آشفتگی سیاست داخلی، با نشستن رضا خان بر مسند، اوضاع کمی فرق کرد. برای نجات اقتصاد آن زمان یکسری تصمیماتی گرفته شد. در سال ۱۳۰۴ که هنوز اهمیت مؤسسات اقتصادی و عوامل بازرگانی در شئون اداری و زندگی اجتماعی ایران محسوس نشده بود، به دستور رضا شاه بانک پهلوی یا بزرگراهک با سرمایه ۴۰۰ هزار تومان تأسیس شد و بعدها به بانک سپه تغییر نام داد، در اردیبهشت همین سال در خیابان سپه (امام خمینی فعلی) افتتاح شد. موجودی این بانک از سوی صندوق بازنشستگی درجهداران قشون تأمین شد و به همین دلیل، فعالیت یک سال نخست این بانک به افسران ارتش اختصاص داشت که با پرداخت وامهای تقسیطی به رفع نیازمندیهای درجهداران ارتش کمک میکرد. اما بعدها با اضافه شدن کار و خدمات این بانک مکان آن به اول خیابان باب همایون و حوالی قورخانه منتقل شد.
بانکهایی که اثاثیه و جواهرات رهن میگرفتنداما ماجرای تأسیس و افزایش بانکها در ایران، فقط به همین چند بانک محدود نشد. برای مثال در سال ۱۳۰۵ بانک شوروی با سرمایهای حدود ۲۰۰ میلیون ریال و همزمان شعبهای از بانک انگلیسی عثمانی نیز در ایران شعباتی را راهاندازی کردند. همچنین یک سال بعد بازهم به دستور رضا شاه بانک ملی ایران در سال ۱۳۰۶ به تشکیل شد و کار چاپ و نشر اسکناس را عهدهدار شد. بانک کشاورزی در سال ۱۳۱۱، بانک کارگشایی که وظیفه آن بانک به رهن گرفتن اثاثیه و جواهرات بود در همان سال و بانک رهنی ایران در ۱۳۱۷ با سرمایه ۲۰۰ میلیون ریال با مشارکت وزارت داریی و بانک ملی از دیگر بانکهایی بودند که در پایتخت افتتاح شدند.
کد خبر 679692 برچسبها هویت شهری بانک تهرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: هویت شهری بانک تهران راه اندازی بانک ناصرالدین شاه دولت ایران انگلیسی ها بانک ها راه آهن یک سال
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۱۴۵۸۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
راه اندازی نخستین ایستگاه مدرن لرزه نگاری برخط کشور در قشم
به گزارش خبرگزاری مهر؛ محمد حسن نامی، در آئین کلنگ زنی مکان نصب نخستین ایستگاه مدرن لرزهنگاری جزیره قشم، اظهار کرد: بنا به دستور آیت الله رئیسی، ریاست محترم جمهوری، سازمان مدیریت بحران در مسیر هوشمندسازی دستگاهها است.
وی ادامه داد: یکی از ابزارهای هوشمندسازی برای آمادگی در مقابل حوادث و بحرانها، ایجاد ایستگاههای مدرن لرزه نگاری در نقاط مختلف کشور است که امروز شاهد کلنگ زنی نخستین ایستگاه در این زمینه در جزیره قشم بودیم.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور افزود: در حال ۱۲۲۲ لایه مکان محور در نقاط مختلف کشور توسط سازمان نقشه برداری کشوری تهیه شده است که پایه اصلی نقشهها به صورت دیجیتالی هستند و روی این لایهها ۱۳۰ لایه هوشمند در ابعاد مختلف هواشناسی، پایش ماهوارهای سرزمین و… را پوشش میدهد.
نامی در پایان خاطرنشان کرد: با هوشمندسازی فرآیندها و زیرساختهای مدیریت بحران به دنبال این هستیم که کمترین تلفات انسانی و حادثه دیده را در اثر وقوع حوادث طبیعی و در زمان بحرانها داشته باشیم.
آئین کلنگ زنی محل نصب نخستین ایستگاه لرزه نگاری قشم که در محوطه بیمارستان جی جیان قشم با حضور عادل پیغامی، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم، محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، بهزاد پورمحمد، معاون اجرایی مرکز لرزه نگاری کشور، مهرداد حسن زاده، مدیرکل مدیریت بحران استان هرمزگان، حجتالاسلام غلامرضا حاجبی امام جمعه شهرستان قشم، محمد محمد حسینی فرماندار شهرستان قشم برگزار شد.
کد خبر 6095908